Tuesday 19 July 2011

Zomi Pilna Nei Masate,



Zomi Sungah A Pahtaak Huai Mite

A pilna uh hi masa lo in Gam le minam adingin a sepna uh ih muh ciangin Pahtaak Huai sa mahmah ka hih manin tawmkhat kaikhawm in kong gelhsuk hi.

1. Pu Thawng Za Khai ( Saizang khua)
Hausa kum 28 sung semin Zomi sungah a sawtsempen hikha ding hi.(1928-1951, 1956-1961). Hausa asepin kum 23 phapan hi. Pinglong Agreement ah Letmatthuh (singnatory)khat mahin ki hel hi.

2. Pu Col Dal Za Kam ( Saizang khua)
Zosuan sung pan Colonel a ngah masa penpa hi. Kum 33 a phak 1948 kumin Colonel ngah hi.

3. Pu Col. Khen Za Moong ( Muizawl khua)
Zosuan sung pan Millatary Attache a sem masa pen hi. Kum 34 a phak in 1940 in Colonel za tawh Millatary Attache sem hi. State Councellor za dong ngahto hi.  Zomi sungah Nam Puannak, Puanten, Niikdial khephiau leh Thansuah Dailkhai ( Chin National Dress, Flag and Emblem) a bawl khia pa hi.

4. Pu Major Genenal Tuang Za Khai ( Khuasak khua)
Zosuan sungpan galkap mang a za lianpen Major General 1984 kumin ngah hi.

5. Pu Lt.Col Pau Khan Thang ( Muizawl khua)
Zosuan sungpan Galkap vanleng hawl masa pen pa hi. Kawlgam Galdona lian major operations ahi Naganaing, Bayinnaung, Yangyiaung, Aungmargah le adang vangleng tawh galsim in ki hel hi. Vanleng tungpan 5 vei a khiat hangin Topa in a mah keepden hi.

6. Pu Dr. Vum Kho Hau ( Thuklai khua)
Zosuan sungapn Ambassador (Tongciin pa Gam pa laipa) a sem masa pen hi. Kum 35 a phak in Ambassador semta hi. Kum 55 a phak in Charles University, Prague, Czenchoslovakia panin Ph.D ngah hi.

7. Menzi Pu Thawng Cin Thang ( Saizang khua)
Kum 32 a phak in Secretary za ngah in kum 44 a phak in Menzi ngah hi. Ama hunsungin Zothau, licence tampi pia khia pen hi. Zogamah thau kikhawm kikding a kicihlai ama huutna hangin ki kaikhawm nawnlo hi.

8. Pu Dr. Hau Za Cin Pau ( Anlang khua)
Zosuan sungpan Matric(1930) in ong/zo masa pen leh Siavuan masa pen hipah hi. Unau vekpi 9 pha in a vekpi mah un degree (graduate) ngah ciat uh hi.

9. Pu Dr. Chin Do Kham ( Saipimual khua)
Zosuan sungpan D.Min; D.D; Ph.D ci-in Doctorate thuapthum a ngah masa penpa hi. Leitungbup Zomi Inn Kuan ( LZI) ah makaipi sem hi.

10. Pu. Rev Khup Za Go ( Murlen khua)
Tedim Laisiangtho hong pian khiatna, Tedim pau leh laikhantohna Thu, Zomi Nam tawh kisai Thu, Chriatianity in Chiland, A Critical Historical Study of Bible Transiations Aong te Zo People In North East India, Ka Lai Kung Pan In cih bang laibu tampi ka hong bawlkhia hi. Indonesia, Germany, Uk leh USA  gam tuamtuam ah Laibusaal ah Zomite'tangthu kanin Zomi a vei mahmah mikhat leh a lamsang mikhat ahihi. Zo Chornicles a bawl zo nailo deuh in Topa kiang hong ciahsan hi.

11. Pu Rev.Dr. Kham Khaw Thang  B.Th, FDCS( Tuithang khua)
Khristian Piakna Laite ( Translator) sawt sempen hi. Lai Siangtho bup a lui le a thak 1982 kumin hong tei khiatsak hi.

12. Pu Dr. Dal Lian Haokip, Ph.D ( Tonzang khua)
Zomi sungah  Englist - Zomi Dictionary tuhun laitak in a kicing pendingin a ki lam-en Laibu hoih mahmah khat hong bawlkhia pa hi.  1983-1986 sung, Ph.D. sina a om sungin Mrs. Ellen G. White ii gelh The Patriarchs and Prophets kici laimal 800 vaal a pha khat Zokam in teikhia hi. 1992 kumin Tedim Chin- English Dictionary (244) kici laibu khat bawla, kum nih nungin Zomite'Taangthute(248) a kici laibu dang khat bawl leuleu hi. Amahpen Lamka a Founder Principal, Blue Star Academy, Churachandpur, Manipur, INDIA neihpa hi.


13. Pu H.Kam Pum ( Phunon khua)
Galkap sungpan a pensen zawhteh Pasian thu laitei te leh sangkah tuah in a khan kum 65 a phak 1999 kumin Master of Christian Studies ( M.C.S) ngah hi. Kum 70 a phak ciangin M.A ( Theology) lawk sawm cihthu kiza hi.

14. Pu Awn Lam ( Hanship), Pu Song Theu( Kaptel), Pu Thang Tuan ( Mualpi), Lt.Col. Lian Cin Zam ( Mualbem), Pu Neng Za Cin ( Lamka) leh Pu S.T.Hau Go ( Ngennung) te pen Zosuan sung pan khuak manlang, thugeel le ngaihsut siam, thuciin le ciapteh siam hi a, a Kawl, a Zo in amau sanciat uhah zaktak uh hi.

Hih a tunga tenglo gelhding tampi om lai hi. Zomi sungah Gamthu le la ah nasep pahtak huai mi tampi om lai hi. A min le khua cihte manlo, a zaminte manlo aomleh nong theihsak kikna dingin kong thum phapha hi.


Etkhak; laibu; Zolus Journal No. 17, 2003, Zolus Journal No. 3, 1998,  Lei Vui Pan In 2005, The New English-Zomi Dictionary 2006
 
Hih tawh zong na enkak lai ve,  na uknam a hih leh ci a, Deihsak na tawh kong khak sawn hi.
 
 
Zo Minam Sung A Masa Penpente
Zomite sung ah amasa penpente Zolawkta (Aizawl) pan a kiteikhia ahihi.  Pilna siamna, nasepna leh a tuamtuam a masapente ahi uhi.
 
*ZOTATE LAKA LAIMAL BAWL MASA PEN
Pau Cin Hau (1859-1948)
1900 kum pawlin Laipian laimal bawl hi.
Khua – Lailui, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA B.A. MASA PEN
Hrawva leh Lianhnuna – 1924 kum
Mizoram
 
*ZOTATE LAKA LL.B MASA PEN
A. Thanghlura – 1945 kum
Mizoram
 
*ZOTATE LAKA B.Sc; B.D. MASA PEN
Rev. Zairema – 1940; 1945 kum
Mizoram
 
*ZOTATE LAKA B.E. MASA PEN
Lal Bik – 1949 kum
Falam
 
*ZOTATE LAKA MASTER DEGREE MASA PEN?
Rev. S.T. Hau Go (1920-1996)
1948 kumin Madras pan M.A. zo
1950 Kumin US gamah M.R.E. zo
Khua – Lailui, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA M.Sc MASA PEN
Ral Lian Sum (Falam) & Lalnuntluanga (Mizoram) – 1959
ZOTATE LAKA M.B.B.S. MASA PEN
Ni Khawi – 1949 kum
Falam
 
*ZOTATE LAKA Ph.D. MASA PEN
Tun Than (Asho) – 1964 kum
 
*ZOTATE LAKA COMPUTER SIAM MASA PEN
R. Zam Khen Thang (1939-2001?)
1972 kumin Ph.D (Computer Science) zo hi.
Khua – Tedim

*ZOTATE LAKA DOCTORATE THUAP THUM MASA PEN?
Cin Do Kham – Ph.D. (Interculture); D.Min; D.D. (Honorary)
Khua – Tonzang; Tenna – USA; Pawlpi/Saptuam – A.G.
 
*ZOTATE LAKA LAM THUMA MI LAWHCING PEN?
Rev. Capt. Sing Khaw Khai, B.A.; B.R.E. (1935-1996)
1. Kumpi nasep ah Galkap Captain
2. Politics ah Minister
3. Biakna ah Pastor
Khua – Suangpi, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA COMMISSIONER MASA PEN
Tuang Hmung – 1947 kum
Falam
 
*ZOTATE LAKA AMBASSADOR MASA PEN
Dr. Vum Kho Hau, Ph.D. (1917-2007)
1948 – Deputy Secretary, Ministry of Foriegn Affairs
1955-59 – Ambassador to France and Netherland
1960-65 – Ambassador to Indonesia
1966-71 – Ambassador to Cambodia and Laos
1971-77 – Ambassador to Czechoslavakia, Austria and Hungary
Khua – Thuklai, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA UN MEETING KAH MASA PEN
Za Hre Lian – 1952 kum
Falam
 
*ZOTATE LAKA MINISTER MASA PEN
Vum Thu Maung – 1948 kum
Mindat
 
*ZOTATE LAKA LEGISLATIVE ASSEMBLY SPEAKER MASA PEN
T.C. Tiankham – 1949 kum
Lamka
 
*ZOTATE LAKA CHIEF MINISTER MASA PEN
Ch. Chhunga – 1972 kum
Mizoram
 
*ZOTATE LAKA COLONEL MASA PEN
Col. Dal Za Kam (1916-1977)
Kum 33 a phak 1948 kumin Colonel za ngah hi.
Khua – Saizang, Tedim Township
*
 
ZOTATE LAKA GALKAP RANK SANG PEN
Tuang Za Khai (1927-1996)
1984 kumin Major General ngah hi.
Khua – Khawsak, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA GALKAP PAHTAWINA NGAH SANG PEN
Capt. Tai Cawn
‘Aung San Thuriyah (Victoria Cross)’
Matupi
 
*ZOTATE LAKA SPACE-A ZIN MASA PEN
Leng Tong Hoih’ sanggam pasalte
 
*ZOTATE LAKA VANLENG HAWL (PILOT) MASA PEN
Lt. Col. Pau Khan Thang (1921-?)
Pilot kipat – 1952
Khua – Muizawl, Tedim Township
 
*ZOTATE LAKA MOTOR DRIVER MASA PEN?
Rev. Vial Nang (1893-1960)
Galpi masa hun 1919-1921 sungin Mesopotamia gamah paiin British galkap mawtaw hawl/heek hi. Amah Kawlgam Zosuan pumpi lak pan Pastor masa pen (1925) zong ahi hi.
Khua – Tonzang
 
*ZOTATE LAKA HAUSA/UKPI HUNA GAM NEI ZA PEN
Sukte/Tedim Innpite (Kam Hau, Khaw Cin, Hau Cin Khup, Pum Za Mang)
Khaw uk zah – 135
 
*ZOTATE LAKA OLYMPIC MEDALIST MASA PEN
Vanlaldawla, Boxer
Silver medalist, Munich 1972.
Khua – Tahan?
Source: Zolawkta (Aizawl)
Lungdam


1 comment:

  1. A kaikhawmte minlah nong lak khiatsak mawk aa, kei kaihkhop hiven>> http://zomi-angvaan.blogspot.com/2011/07/zomi-sungah-pahtaak-huai-mite.html?

    ReplyDelete